göktürk kitabeleri hakkında bilgi ne demek?

Göktürk Kitabeleri Hakkında Bilgi

Göktürk Kitabeleri, Türk tarihinin ve dilinin en önemli yazılı kaynaklarındandır. Orhun Vadisi'nde bulunan bu kitabeler, 8. yüzyılda İkinci Göktürk Kağanlığı dönemine aittir ve Türk adının geçtiği ilk Türkçe metinlerdir.

Temel Özellikleri:

• Dil: Eski Türkçe
• Yazı: Göktürk alfabesi (Orhun alfabesi olarak da bilinir)
• Konum: Orhun Vadisi (Moğolistan)
• Dönem: 8. yüzyıl (İkinci Göktürk Kağanlığı dönemi)

Başlıca Kitabeler:

• Kültigin Yazıtı: Göktürk prensi Kültigin'in ölümünün ardından dikilmiştir. Kültigin'in kahramanlıklarını ve devlet hizmetlerini anlatır.
• Bilge Kağan Yazıtı: Kültigin'in ağabeyi Bilge Kağan adına dikilmiştir. Bilge Kağan'ın yönetimi, Türk milletine öğütleri ve geleceğe yönelik uyarıları içerir.
• Tonyukuk Yazıtı: Bilge Tonyukuk tarafından kendisi için dikilmiştir. Göktürk devletinin kuruluşunda ve güçlenmesinde önemli rol oynayan Bilge Tonyukuk'un askeri ve siyasi başarılarını anlatır.

Önemi:

• Türk Tarihi: Göktürklerin siyasi, sosyal ve askeri yaşamları hakkında önemli bilgiler sunar.
• Türk Dili: Eski Türkçe'nin en önemli yazılı kaynaklarıdır ve Türk dilinin gelişimini anlamamıza yardımcı olur.
• Türk Edebiyatı: Türk edebiyatının ilk örnekleri olarak kabul edilir.
• Milli Bilinç: Türk milletinin kökleri ve tarihsel derinliği hakkında farkındalık yaratır.

Keşfi ve Çözümlenmesi:

Kitabeler ilk olarak 1889 yılında Rus Türkolog Nikolay Yadrintsev tarafından bulunmuştur. Danimarkalı dilbilimci Vilhelm Thomsen 1893'te yazıyı çözmeyi başarmış ve bu, Türk dili ve tarih araştırmalarında bir dönüm noktası olmuştur. Daha sonra Wilhelm Radloff kitabeleri Almancaya çevirerek bilim dünyasına tanıtmıştır.